Jaarcongres podologie 2023

Voeten van buiten en van binnen

LOOP is het Landelijk Overkoepelend Orgaan voor de Podologie en de beroepsorganisatie voor voet- en houdingszorg. Hun jaarlijkse congres, op 6 november, stond in het teken van voetzorg van buiten en van binnen. Voor podologen, fysiotherapeuten én pedicures was het een waardevolle dag.

Marianne Lensink, MSc en bestuursvoorzitter van Stichting LOOP droomt van een Nationaal ‘Voetzorgfonds’, voor onder meer richtlijnontwikkeling en onderzoek naar effecten van voetbehandelingen.

Voor pedicures is dr. Johan Toonstra, voormalig dermatoloog in het Universitair Medisch Centrum in Utrecht, geen onbekende. Dr. Toonstra schreef praktische boeken zoals ‘Voeten en Huid’ en ‘Voeten en Nagels’ en geeft veel lezingen over zijn werk. In zijn eerste congrespresentatie liet hij met veel fotomateriaal zien hoe je goedaardige huidveranderingen en moedervlekken kunt onderscheiden van mogelijk kwaadaardige, zoals plaveiselcarcinomen en melanomen. Is het pluis of niet pluis? Wratten op oudere leeftijd moet je bijvoorbeeld altijd wantrouwen. Zeker als het plekje langzaam groeit, kan het een morbus bowen zijn.

Interessant waren Toonstra’s verhalen uit zijn persoonlijke praktijk. Zo had een patiënt een niet-genezende plek op de voetrug. Toonstra gaf het advies om de schoen aan te laten passen op verdenking van een drukplek, maar het plekje bleef. Uiteindelijk bleek het een basaalcelcarcinoom, een veelvoorkomende goedaardige tumor. Relativerend verzuchtte hij: “Het leven wordt niet makkelijker, als je meer weet. Het kan je blijven verrassen.”

“Wordt teledermatologie de toekomst”, wilden de podologen weten. Toonstra ziet de voordelen zoals tijdwinst, maar hij ziet ook nadelen: “Je mist het huidbeeld van de ‘hele’ patiënt en ik wil de huid voelen en bekijken met de dermascoop. Voor apps zoals Skin Vision en Huidmonitor zijn duizenden melanomen ingescand, maar de ‘diagnose’ is nooit honderd procent betrouwbaar.”

‘Huisartsen hebben geen verstand van nagels, pedicures weten vaak beter wat er aan de hand is’

Dr. Johan Toonstra is voormalig dermatoloog in het Universitair Medisch Centrum in Utrecht.

Nagelfreak

In zijn tweede presentatie concentreerde Toonstra zich op nagelafwijkingen. Hij is een van de weinige dermatologen met een grote interesse in nagelaandoeningen en verzamelde veel beeldmateriaal, onder meer van pedicures. Hij noemt zichzelf een ‘nagelfreak’ en zegt: “Huisartsen hebben geen verstand van nagels. De pedicure weet vaak veel beter wat er aan de hand is.”

Hij gaf een voorbeeld van een pedicure die levensreddend werkte omdat ze een cliënt naar hem had doorgestuurd op verdenking van een melanoom onder de nagel. De tumor zat nog in de dermis en kon gelukkig helemaal verwijderd worden. Bij een foto van een zeer ernstige ramshoornnagel vertelde hij vrolijk: “Als ik zoiets zie, ga ik eerst een foto maken. Dit zou eigenlijk een klus voor de pedicure moeten zijn, die ‘smullen’ van ramshoornnagels, maar dat vind ik zelf veel te leuk, dus ik heb de tang gepakt.”

Schimmelnagels blijven lastig. Het is moeilijk om met het blote oog met zekerheid een schimmelinfectie te diagnosticeren. Toonstra hoopt dat podologen vaker de nagels mee gaan nemen in hun onderzoek.

Zo kunnen ze doorverwijzen naar een huisarts als ze bolle ‘horlogeglasnagels’ zien en longproblematiek vermoeden. Hij zegt: “Het zou mooi zijn als je met een aardige dermatoloog in de buurt kunt sparren. Zoek het contact. Probeer foto’s uit te wisselen, want daar kun je onderling veel van leren.”

Boeiende casuïstiek

Lezers van VoetVak+ kennen Robert Wonink als auteur van artikelen over podologie en echografie. Hij is een uitstekende docent en gaf de congresbezoekers een fascinerende podologische blik op voeten van ‘binnen naar buiten’. Bijna letterlijk, want Wonink wil ‘alles’ weten over de vorm en beweging van structuren onder de huid. Hij heeft bijvoorbeeld op een snijzaal voeten opengesneden om eens goed te kijken naar de vetkussentjes in de voorvoet. Wat bleek: dat is niet één gesloten systeem, maar het zijn losse vetkwabjes. En dus kan er vocht tussendoor, dat weer voor problemen kan zorgen.

Echografie neemt een grote vlucht in de podologiepraktijk. Aanvankelijk was de gedachte: “Leuk die echo, maar mijn beleid verandert niet.” Nu worden behandelingen duidelijk beter als je weet wat er echt stuk is, betoogde Wonink. “Je ziet gedetailleerd wat er te beleven valt in de voet, zelfs zonder dure systemen. Je kunt goed zien hoe bepaalde pezen lopen en of er problemen zijn met de binnenbekleding van de pezenkoker. Ook zie ik bij heel veel mensen uraatkristallen, niet alleen in gewrichten maar ook op andere plekken.” Om te onthouden: is een klant geopereerd aan mortons neuroom en blijft de pijn? Dan kan de dorsale zenuw gekwetst zijn tijdens de ingreep.

Robert Wonink werkt als echografist in de tweede lijn en is docent MSK echografie voor voet en enkel. Hij is tevens als registerpodoloog gespecialiseerd in reuma en echografie, en heeft een fellowship in The SIG (Foot & Ankle Group) van de OMERACT.

De slotspreker was prof. dr. Marieke Schuurmans, hoogleraar Passende Zorg aan de Universiteit Utrecht. Zij nam de zaal mee in een gedreven uiteenzetting over ‘passende zorg’. Zoals ook pedicures ervaren, staat de gezondheidszorg onder grote druk door een toenemende vraag. Oorzaken zijn vergrijzing, de continue toename aan behandelmogelijkheden, de maatschappelijke verwachtingen van de zorg en last but not least een ongezonde leefstijl en leefomgeving.

Marieke Schuurmans denkt dat het grootste probleem is dat we steeds meer zorgmedewerkers nodig zullen hebben. Om de zorg ook in de toekomst toegankelijk, goed en betaalbaar te houden is een ongemakkelijk gesprek nodig over wensen en mogelijkheden. Zij benoemde de vier principes van ‘gepast gebruik en passende organisatie van zorg’:

1. Draagt bij aan het functioneren van mensen en de kwaliteit van leven.
2. Komt samen met de patiënt tot stand. Zorgprofessional en patiënt beslissen samen over best passende behandeling.
3. Juiste zorg op de juiste plek. Dichtbij waar het kan, op afstand waar het moet, bijvoorbeeld door digitale zorg.
4. Gaat niet over ziekte, maar over gezondheid. Kijk naar wat iemand nog wel kan en zet in op preventie en vernieuwing.

Marieke Schuurmans vindt het jammer dat veel laagdrempelige beweegzorg en mondzorg niet verzekerd is, want dat kan dure en ingrijpende zorg (orthopedie, amputatie) voorkomen. Dat preventieve voetzorg nu in de basiszorg zit, is een enorme kans. Belangrijk is dat voetverzorgers een goed netwerk opbouwen met andere specialisten en hun kennis delen. Tip: kijk goed naar je klantenbestand en kijk vooruit naar de zorg die je de komende jaren moet gaan leveren aan je (ouder wordende) klanten.

Bron: Voetvak +
Fotografie: Sjef Prins van APA Foto

Foto impressie Jaarcongres Podologie 2023